Money, money, money..

Soms is het lastig Oegandese vrienden te hebben. Het grootste verschil in economische status kan soms, erger dan in Nederland, de vriendschap iets minder soepel maken. We hebben hier een groep van zo'n tien tot vijftien leeftijdsgenoten, waarvan de gelukkigsten over twee weken weer kunnen studeren, enkelen het schoolgeld niet kunnen betalen, en sommigen hun studie afgerond hebben en nu zoeken naar een baan. Twee hebben een parttime baan. In het weekend komen ze geregeld even langs in het guesthouse voor wat gezelligheid of een koud biertje (een koelkast behoort niet tot het interieur van een doorsnee Afrikaanse hut) - en dat is ook echt gezellig. Helaas kan dat niet altijd, want geld is een probleem. Heel soms is het feest, want dan trakteert een 'rijke' Mzungu op een biertje van 60 cent. Maar dat kan natuurlijk niet altijd, want ook zij hebben - wat niet verwacht wordt - in Nederland een studieschuld. En geef je de een wat, kun je de ander niet overslaan.
"Aankomende zondag om negen uur komt er een lokaal bandje in de enigste pub met danszaal in Kumi town", vertelde Mary, een van onze vrienden, vorige week donderdag. "Gezellig!", was mijn reactie, "Daar kunnen we wel heen gaan!". Verkeerde tekst, want daarmee had ik onbedoeld gesuggereerd dat ik degene zou zijn die het vervoer en de drankjes voor iedereen zou betalen, zo kwam ik nadien achter. Op de betreffende zondagavond, na verder niets meer over het feestje gehoord te hebben, keken Eline en ik, vermoeid na een druk weekend, elkaar aan; aflevering Baantjer op de bank? Toen werd om half elf (Oegandese tijd: half negen) op de deur geklopt. Daar stonden tien van onze vrienden, mooigemaakt om uit te gaan. Wat waren ze teleurgesteld (en zelfs wat gepikeerd?) ons in onze pyjamabroek te horen zeggen dat we zo het bed indoken. En dat was, wat later bleek, niet alleen teleurstelling over onze afwezigheid; niemand had het geld om de ziekenhuisauto als taxi naar de stad te laten rijden, en verwacht werd dat wij dat zouden bekostigen.
Een aantal weken geleden hadden we een geslaagd feestje bij het huis van de interns. Een van de vrienden als DJ met fantastische Oegandese muziek en onder de blote sterrenhemel met zo'n vijftien mensen vooral.. dansen! Het concept was BYO - bring your own, tenminste dat dachten wij, en wij hadden onze eigen biertjes mee. Wat wij niet wisten, is dat de drie interns de twee-en-halve krat bier en fris voor de overige gasten hadden bekostigd - voor hier bijna een maandsalaris. Een week later stelde Eline voor nog een keer een feestje te houden. Goed idee, vond iedereen. Wel dertig, veertig gasten die nu zouden komen, gezellig! Ook dit keer Bring your own? Toen werd duidelijk dat dat concept hier niet gangbaar is; wanneer je mensen uitnodigt, dien je ook voor de drank te zorgen. Het is in deze cultuur niet passend en zelfs onbeleefd om je gasten te vragen wat mee te nemen, en zoiets kan niet zo makkelijk veranderd worden. Vooruit, voor deze keer geen probleem, natuurlijk kunnen wij wel wat meer betalen. Maar voor veel vaker dit soort feestjes hebben wij natuurlijk ook de rekening niet.

Natuurlijk is dat voor de mensen uit Kumi verwarrend. Wij hebben het geld om een vliegticket te betalen, hebben kleren zonder gaten, een mini-laptop met internet, en gaan straks een aantal weken door Oeganda reizen. De meeste Kumianen hier hebben shirts aan die ik misschien zelf in de zak van Max heb gestopt, kunnen het internetcafe niet betalen, en zijn in hun leven vaak nog nooit buiten een straal van 100km van hun eigen woonplaats geweest. Mensen die ik niet dagelijks spreek zouden nog kunnen denken dat ik alle donatieprojecten uit mijn eigen zak betaal. Is het dan vreemd dat ze mij vragen om een bijdrage voor hun schoolgeld, de drankjes bij het uitgaan te betalen of geld om te lenen? Zeker niet. De eerste weken hebben we eigenlijk helemaal geen verzoeken gehad, maar nu krijg ik er bijna elke dag wel een, of van de boda-driver, of van de secretaresse van dr. Ruth, onze leeftijdsgenoten. Misschien omdat we bijna weggaan? De vertraagde uitgifte van de salarissen?

Money, money, money.

Voor trouwen in Oeganda moet je flink sparen. De familie van de bruidegom wat meer dan de bruid, want een gemiddelde vrouw kost vier koeien en drie kippen. Voor het feest zelf, heb je geluk wanneer je in de stad woont; dan is een besloten feestje meer gangbaar. Woon je in het dorp, moet je het noodgedwongen groter aanpakken. Het is niet gepast om een gastenlijst te maken, iedereen moet welkom zijn! Natuurlijk gaat het in een arm land als een lopend vuurtje, als er ergens gratis drinken en eten te verkrijgen is, en zo kun je op je eigen bruiloft wel zo'n 600-700 mensen verwachten. Een reden waarom veel Oegandezen niet getrouwd zijn voordat ze kinderen krijgen, al zijn ze nog zo gelovig.

Genoeg over de geldzaken. Ik ga mijn backpack pakken voor een vier-daagse tocht op Mt. Elgon! 4321m is de top. Vrijdagochtend vertrek ik, met een gids en een verplichte drager voor mijn tas. Eline zoekt het liever wat lager, en gaat in het weekend mooie wandelingen maken over de voet van dezelfde berg. Leuk! Ik heb er zin in.